Oxytocine
Binnen Centrum Vaktherapie hebben in 2019 een aantal ‘oxytocine workshops’ plaatsgevonden. Deze bijeenkomsten hadden ten doel om de participanten te leren over de chemie van het lichaam en het bewust beïnvloeden van onze fysiologische processen. Dit artikel is voor iedereen die meer wilt weten over dit onderwerp.
‘Nothing in biology makes sense except in the light of evolution’. – T. Dobzhansky. Dit klinkt misschien een beetje vaag en conceptueel. Maar als je leert hoe processen in het lichaam werken snap je pas waarom ze doen wat ze doen als je kijkt naar de omstandigheden waarin deze processen zijn geïnstalleerd en hoe ze zich verder hebben ontwikkeld. Oxytocine kan dit concept mooi illustreren.
We weten allemaal dat de mens een sociaal wezen is. Maar wat betekent dit eigenlijk? Want om te kunnen overleven hebben we niet direct andere mensen meer nodig. We zijn in staat om alleen naar de supermarkt te lopen om ons eten te halen en zelfs het bereiden ervan lukt ons vaak nog wel. Voor veiligheid zijn we misschien zelfs nog eerder geneigd om uit de buurt te blijven van anderen dan om ze op te zoeken. Ook het organiseren van warmte en bescherming tegen weersinvloeden kunnen we helemaal zelf. Zodra je de voordeur achter je dicht trekt en de verwarming opendraait is het geregeld.
Stel je nu eens voor hoe je dit allemaal voor elkaar zou moeten krijgen als je helemaal alleen in een bos neergezet wordt. Tijdens het grootste deel van de menselijke evolutie betekende afzondering van de groep dat je enorm veel risico liep om te overlijden. Het is, bijvoorbeeld, niet gemakkelijk om jezelf te beschermen tegen grotere, sterkere dieren.
Dit betekent dat de mensen die meer geneigd waren om bij de groep te blijven en sociale contacten te onderhouden zich vaker succesvol konden voortplanten. Allerlei systemen hebben zich generatie na generatie ontwikkeld om verbinding met andere mensen belonend te maken. Eén van de centrale stoffen in deze systemen is oxytocine. Dit wordt geproduceerd als we ons verbonden voelen met iemand anders. En de interactie die oxytocine heeft met andere stoffen zoals dopamine en serotonine zorgt ervoor dat deze verbinding fijn voelt. Als iets fijn voelt zullen we meer geneigd zijn dit gedrag te herhalen en zo sturen onze genen ons richting het gedrag dat in ons voordeel moet werken.
Eenzaamheid
Je kunt je misschien ook wel voorstellen dat eenzaamheid daarom een probleem is voor ons, mensen. Helemaal omdat voor onze hersenen er geen verschil bestaat tussen het gevoel van eenzaamheid en het letterlijk alleen zijn. Dus als jij op een feest tussen de mensen staat en je eenzaam voelt is het voor de hersenen alsof je daadwerkelijk alleen bent. Dit gevoel van alleen zijn zou tot een beweging moeten leiden. Ieder homeostatisch gevoel dat geproduceerd wordt kun je zien als de hersenen die aan de bel trekken. Ze hebben een probleem gevonden en vragen om een actie die voor de oplossing van dit probleem moet zorgen. Helaas is eenzaamheid een staat waarin we vaak bevroren raken en die we dan willen onderdrukken met dingen zoals drank, sigaretten, obsessief TV kijken of staren naar Facebook.
Om te helpen weer in actie te komen en te voelen hoe oxytocinerge verbinding voelt zijn we begonnen met het geven van de oxytocine workshops. Het is prachtig om te zien hoe mensen die vreemden zijn van elkaar kunnen genieten van de verbinding die ontstaat in slechts twee uur. En als we eenmaal weer eens hebben gevoeld hoe belonend dit contact is krijgen we de natuurlijke neiging weer terug om dit in ons leven op te zoeken, met alle voordelen die daarbij horen.
Oefeningen
Tot slot een aantal oefeningen die, wanneer je je veilig voelt, de oxytocine productie stimuleren.
1. Vraag een ander om een kleine massage, de aanraking en druk op het lichaam van de ander veroorzaakt oxytocine productie. Het effect kan versterkt worden wanneer je je meer verbonden voelt met de ander. Het kan helpen om goed na te denken over waar en hoe je gemasseerd wilt worden en dit te delen met de ander. Wanneer de ander jou een massage geeft die precies aansluit bij jou behoefte en ingaat op jou vraag wordt het gevoel van verbondenheid versterkt. Ook werkt huid op huidcontact goed, het lichaam kan dan nog beter registreren dat er intermenselijk contact optreed. Wil je echt een goede dosis oxytocin? Laat de ander dan je hand of voet masseren terwijl je oogcontact hebt of je ademhaling synchroniseert, beide vergroot het gevoel van verbinding.
2. Mindful knuffelen. Niet voor niets heeft oxytocine de bijnaam ‘het knuffelhormoon’. Hierbij is de duratie en hoezeer je kunt ontspannen in de omhelzing van belang. Wanneer je knuffelt kun je stil staan bij de lichaamssignalen die je opvallen, gaat je hartslag bijvoorbeeld omlaag wanneer je langer knuffelt? Leuk is om met een paar anderen verschillende soorten knuffels uit te proberen, hoe meer je er kunt uitwisselen hoe meer oxytocine.
3. Oogcontact! Niet alleen aanrakingen leveren het gelukzalige gevoel op, je verbonden voelen met een ander kan ook via praten (zelfs berichtjes krijgen op je smartphone brengt de oxytocine productie lichtelijk op gang) of door oogcontact. Neem samen een paar minuten pauze van praten en doen en zet een timer aan houd een paar minuten oogcontact. Hier kun je de werking weer opnieuw versterken door synchroon adem te halen.
Latona Bekker werkt met mensen rondom (chronische) fysiologische klachten. Hierbij betrekt ze haar kennis over het immuunsysteem, de werking van de hersenen en de psychologie van de mens. Ze bekijkt problemen gedetailleerd en holistisch gebruik makend van recent wetenschappelijk onderzoek.
Orthomoleculaire therapie en Klinische Psycho- Neuro- Immunologie